สัตว์โลกนี้หนอ ถึงทั่วแล้วซึ่งความทุกข์ ย่อมปรากฏ การเกิด การแก่ การตาย การจุติ และการบังเกิดอีก ก็เมื่อสัตว์โลก ไม่รู้จักอุบายเครื่องออกไปพ้นจากทุกข์ คือ ชาติ ชรา และมรณะแล้ว การออกจากทุกข์นี้ จักปรากฏขึ้นได้อย่างไร

หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ (สวนโมกข์กรุงเทพ) ชวนทุกคนมองโลกให้เห็น "ธรรม" ที่ปรากฎอยู่ในทุกๆ ที่ และส่งต่อรูป 'ธรรม' เหล่านั้นผ่านทางโซเชียลมีเดีย อย่าง instagram และ facebook ด้วยการถ่ายภาพ แล้วเขียนข้อความธรรมะไว้ใต้ภาพ พร้อมระบุสถานที่แล้ว (tag) #instaDham ส่วนหนึ่ง ได้รับการคัดเลือกและรวบรวมอยู่ในปฏิทิน 365 ธรรม เล่มนี้ เพื่อย้ำเตือนสติว่าตลอดระยะเวลา 365 วันหรือ 1 ปี เรามองเห็นธรรมข้อไหนบ้าง ในแต่ละวัน และถึงแม้จะยังมองไม่เห็นด้วยตาตนเอง แต่ภาพและข้อความธรรมะทั้ง 365 ภาพนี้ จะทำให้เรามองเห็น ‘ธรรม’ ที่ผู้อื่นแบ่งปันมาให้เรียนรู้ทุกวัน ตลอด 365 วัน เพราะธรรมะมีอยู่ในทุกที่และมีอยู่ในทุกวัน

"ถ้าตราบใดมี อวิชชา ตัณหา อุปาทาน ซึ่งเป็นกระแสโลกแล้ว จะพัดพาจิตใจของเรา ไม่รู้ว่าจะพ้นทุกข์เมื่อไหร่ ไม่มีวันพ้นทุกข์ได้เลย เพราะมันเป็นเหตุเป็นปัจจัย หมุนเวียนกันอยู่อย่างนี้ เรียกว่า วัฏฏะ หรือสังสารวัฏฏ์ แต่ถ้าเรามาเดินมรรค เรียกว่า ทวนกระแสโลก ทวนกระแสของอวิชชา ตัณหา อุปาทาน ก็คือการที่เรามาให้ทาน มีศีล มาภาวนานี้แหละ เรากำลังทวนกระแสโลก เพื่อให้ถึงกระแสธรรม"

จากงานแสดงธรรม-ปฏิบัติธรรมเป็นธรรมทาน ครั้งที่ ๒๙ จัดโดย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ ร่วมกับ ชมรมกัลยาณธรรม

ชาวพุทธมีคติว่า เราได้เรียนรู้ธรรมแล้วว่า ทรัพย์สนเงินทองและอำนาจนี้ เป็นของนอกกาย ไม่เที่ยงแท้ยั่งยืน และไม่เป็นแก่นสารแท้จริง จึงไม่ควรยึดถือเป็นจุดหมายของชีวิต ข้อนี้หมายความว่า เราไม่ได้เห็นความหมายของทรัพย์และอำนาจในแง่ที่เป็นเรื่องของความเห็นแก่ตัว หรือเป็นประโยชน์ส่วนตน และไม่ยึดติดตกเป็นทาสของมัน ให้เกิดก่อทุกข์ภัยทั้งแก่ตนและผู้อื่น แต่เรามองอย่างพระเจ้าอโศก คือ คิดที่จะใช้มันเป็นเครื่องมือของธรรม ไม่ใช่หมายความว่า ทรัพย์และอำนาจเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แล้วก็เลยไม่เอาใจใส่ ไม่บริหาร ไม่ใช่อย่างนั้น เราต้องรู้จักเอามันมาใช้เป็นเครื่องมือสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามและประโยชน์สุข อันนี้ถือว่า เป็นวิธีปฏิบัติอย่างถูกต้องของชาวพุทธที่เป็นคฤหัสน์..

การสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายนั้นสำคัญก็จริงแต่ยังไม่เพียงพอ เราจำเป็นต้องสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่จิตใจด้วย ชีวิตจึงจะประสบความสุขและความเจริญงอกงามภูมิคุ้มกันในร่างกายนั้นช่วยให้อายุยืนยาวก็จริง แต่หากขาดภูมิคุ้มกันในจิตใจแล้ว ชีวิตก็ตกต่ำย่ำแย่ได้ง่าย อายุยืนยาวจะมีประโยชน์อะไรหากเต็มไปด้วยความทุกข์และความเสื่อมทราม ในทำนองเดียวกันมีความรู้มากมาย ในทางวิชาชีพ แต่ไม่เคยเรียนวิชาชีวิตเลย ก็ยากที่จะมีความสุขได้ แม้มีความสามารถในการควบคุมสิ่งต่างๆ ให้มาปรนเปรอตน แต่เมื่อเกิดปัญหาชีวิต กลับพาจิตใจออกจากความทุกข์ไม่ได้ เข้าทำนอง “ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด” จะไม่ดีกว่าหรือหากเราจะหันมาเรียนรู้วิชาชีวิตให้มากขึ้น เพื่อมีสติปัญญาฝ่าฟันอุปสรรคทั้งหลายที่ผ่านเข้ามาในชีวิต ขณะเดียวกันก็รักษาใจมิให้ “อันตรายที่ปกปิด” มาเบียดเบียนทำร้ายได้

คู่มือการนั่งสมาธิประจำบ้าน ที่สามารถปฎิบัติได้ด้วยตนเอง ได้โดยการอภิบายวิธีการปฎิบัติอย่างกระชับ รวบรัด มุ่งการลงมือปฎิบัติจริงมากกว่าเนิ้อหาวิชาการ พ่อแม่ใช้เป็นหลักเบื้องต้นในการแนะนำลูกให้ฝึกสมาธิ ครูใช้เป็นคู่มือในการแนะนำให้นักเรียนนั่งสมาธิในห้องเรียน ทุกองค์กร ทุกหน่วยงาน และทุกโครงการฝึกอบรมสามารถใช้เป็นคู่มือในการฝึกปฎิบัติสมาธิได้

หนังสือ "ชีวิตติดปัญญา" เป็นหนังสือที่มุ่งทำความเข้าใจเรื่องราวของชีวิตในช่วงต่างๆ และแง่มุมต่างๆ ที่จะต้องเผชิญ ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงบั้นปลาย ตามหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา รวมถึงศาสตร์ต่างๆ เพื่อที่จะได้มองเห็นภาพของชีวิตตลอดสายเป็นเสมือนแผนที่ของชีวิตที่ทำให้บุคคลรู้จักตระเตรียมการฝึกฝนอบรมตนและความพร้อมต่างๆ ไว้ล่วงหน้า ซึ่งจะทำให้การดำเนินชีวิตในทุกขั้นตอนเป็นไปด้วยดี และประสบความสุขความสำเร็จอย่างสูง

สมัยเมื่อ พระพุทธเจ้า ท่านยังทรงพระชนม์อยู่ พระองค์ทรงเน้นสอน และแสดงโทษของการยึดมั่นอยู่ในอุปาทาน “ขันธ์ทั้ง ๕ เป็นตัวทุกข์”พระองค์ทรงแสดงธรรม เพื่อการ ตรัสรู้เพื่อเข้าสู่มรรคผลนิพพาน คือพระองค์จะทรงหยิบยกและแสดงธรรมในเรื่อง “อริยสัจ ๔” เป็นส่วนมาก และในการแสดงธรรม “อริยสัจ ๔” แต่ละครั้งนั้นจะมีทั้งอุบาสก อุบาสิกา พระภิกษุสงฆ์ และพระภิกษุณีได้ ดวงตาเห็นธรรม เป็นจำนวนมาก

ในบรรดาเครื่องมือการถ่ายทอดมรดกทางภูมิปัญญาของมนุษยชาตินั้น การ “เล่านิทาน” ซึ่งเคียงคู่มากับ “นิทาน” นับเป็นเครื่องมือที่ทรงประสิทธิภาพมากอย่างหนึ่ง วัฒนธรรมทางภูมิปัญญาที่ถูกห่อหุ้มด้วยนิทานอันเป็นเสมือนการทาสีรักษาเนื้อไม้ ค่อยๆ คลี่คลายขยายตัวส่งต่อกันมาโดยลำดับ กล่าวเฉพาะวัฒนธรรมทางปัญญาที่ถูกส่งต่อผ่านมาทางพุทธศาสนาแล้ว ต้องนับว่า การเล่านิทานหรือตัวนิทานเอง คือ เครื่องมือที่ทรงประสิทธิภาพมากที่สุดอย่างหนึ่งในบรรดาเครื่องมือการส่งผ่านพุทธธรรมสำคัญ ที่พระพุทธองค์ทรงเลือกใช้ และพระพุทธเจ้าเองก็ทรงได้รับการยกย่องว่าทรงเป็นนักเล่านิทานชั้นยอดองค์หนึ่งในโลก

จิตที่ใส สะอาดแจ่มกระจ่างย่อมนำมาซึ่งความสุข เป็นสุขที่มิได้เกิดจากการเสพรับอารมณ์ต่าง ๆ ภายนอกที่พึงใจ แต่เกิดจากการทรงไว้ซึ่งความปกติหรือสงบนิ่ง ท่ามกลางความผันผวนปรวนแปรต่าง ๆ ของสิ่งรอบตัว เป็นความเย็นท่ามกลางความรุ่มร้อนเดือดดาล

ใจของเรานั้นมีทั้งพลังบวกและพลังลบ พลังลบอันได้แก่ความโกรธ เกลียด เครียด ท้อ นั้นล้วนมีที่มาจากอัตตาหรือความเห็นแก่ตัว ส่วนพลังบวก คือความรัก ความเมตตา ความเสียสละ ล้วนมีมโนธรรมเป็นบ่อเกิด ทั้งอัตตาและมโนธรรมนั้นเป็นพลังที่ขับเคลื่อนชีวิตเรา และอยู่เบื้องหลังความทุกข์และความสุขของมนุษย์ทุกคน การมองเห็นว่ามนุษย์มีแต่ความเห็นแก่ตัว ทำให้เรามองคนอื่นในแง่ลบ ขณะเดียวกันก็ทำให้เราละเลยที่จะดึงเอาพลังบวกมาหล่อเลี้ยงชีวิตจิตใจ กลับปล่อยให้พลังลบครองใจ จึงรู้สึกรุ่มร้อนหรือเป็นทุกข์อยู่เนือง ๆ ขณะเดียวกันความสัมพันธ์กับผู้อื่นก็เต็มไปด้วยความขัดแย้งและร้าวฉาน เมื่อใดที่เราตระหนักว่ามนุษย์ทุกคนมีพลังบวกอยู่ด้วย ไม่เพียงวิถีแห่งความสุขภายในจะปรากฏแก่เราเท่านั้น เรายังเห็นถึงความสำคัญในการทำความดีหรือมีน้ำใจต่อผู้อื่น แม้แต่ผู้ที่ชอบเอาเปรียบเบียดเบียน เพราะความดีของเรานั้นสามารถกระตุ้นพลังบวกในใจเขาให้มีพลังจนสามารถชนะความเห็นแก่ตัวได้ พลังบวกมิได้หมายถึงคุณธรรมหรือความใฝ่ดีเท่านั้น หากยังรวมถึงความตื่นรู้ อิสระ โปร่งโล่ง ซึ่งเรียกอีกอย่างว่า โพธิจิต เป็นภาวะที่ว่างจากความยึดติดถือมั่นในตัวตน ทำให้เกิดความสงบเย็นและเป็นสุขอย่างแท้จริง ภาวะดังกล่าวเป็นสิ่งที่ทุกคนสามารถสัมผัสได้และหล่อเลี้ยงใจเป็นครั้งคราว ซึ่งท่านพุทธทาสภิกขุเรียกว่า “นิพพานชิมลอง” การประสบสัมผัสกับภาวะดังกล่าวช่วยให้เรามีพลังในการทำความดีอย่างเบิกบาน อีกทั้งยังช่วยให้เราสามารถทำงานได้อย่างมีความสุข ตลอดจนสามารถเผชิญกับความผันผวนปรวนแปรในชีวิตหรือแรงบีบคั้นต่าง ๆ นานาได้อย่างไม่หวั่นไหว พูดง่าย ๆ คือ แม้ถูกกระทบ แต่ใจไม่กระเทือน หนังสือเล่มนี้เป็นเรื่องของการเสริมสร้างพลังบวกและใช้พลังดังกล่าวในการดำเนินชีวิตตลอดจนขับเคลื่อนการงาน ทั้งในระดับบุคคลและระดับองค์กร บทความทั้ง ๘ บทเคยตีพิมพ์ในวารสารสุขศาลา ระหว่างปี ๒๕๕๑-๒๕๕๓ โดยตั้งชื่อบทความชุดนี้ว่า “ขับเคลื่อนชีวิตด้วยจิตวิวัฒน์” อันเป็นชื่อเดียวกับคำบรรยายที่นำเสนอในการประชุมใหญ่ของสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล เมื่อเดือนมีนาคม ๒๕๕๑ ทั้ง ๘ บทนี้เคยพิมพ์รวมอยู่ในหนังสือเรื่องอัตตาทำให้ใจเราหนัก ความรักทำให้ตัวเราเบา การตีพิมพ์ครั้งใหม่นี้เป็นการแยกพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรก โดยมีการปรับปรุงแก้ไขเพียงเล็กน้อยและตัดทอนบางส่วน พร้อมกับตั้งชื่อใหม่เพื่อเน้นคุณค่าของพลังบวกให้เด่นชัดขึ้น ขอขอบคุณคุณมณี ศรีเพียงจันทร์ ที่ช่วยดำเนินการจัดพิมพ์หนังสือเล่มนี้จนสำเร็จด้วยดี